Ký ức không chỉ nằm trong sách sử – Khi phố đi bộ trở thành một bảo tàng sống

Một không gian không tên, không vách ngăn, không dàn dựng - chỉ có ký ức nằm im lặng mà sừng sững 

Triển lãm nghệ thuật sắp đặt “Từ chiến thắng Bạch Đằng đến đại thắng 30.04.1975” không diễn ra trong bảo tàng, không trưng bày trong phòng kín đáo, cũng chẳng có biển giới thiệu lớn. Chỉ có những khối tượng khổng lồ bằng nhôm xuất hiện giữa phố đi bộ Nguyễn Huệ, chen vào đời sống thường nhật của hàng triệu con người, để thì thầm hoặc đôi khi gầm vang về ký ức, về lịch sử và về cách ta đang đối thoại với quá khứ.

Nhôm – chất liệu nhẹ nhưng nặng ký ức

Thay vì đồng, sắt hay gỗ – những vật liệu truyền thống khi nhắc đến tượng đài – nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu lựa chọn nhôm. Quyết định này không chỉ là câu chuyện kỹ thuật (nhẹ, dễ dựng, thi công ngoài trời), mà còn là lựa chọn có tính biểu tượng.

Nhôm vốn là kim loại hiện đại, được dùng phổ biến trong ngành công nghiệp và kiến trúc. Khi đưa nhôm vào dựng tượng, dường như hoạ sĩ muốn nói rằng: lịch sử không phải thứ bị nhốt trong bảo tàng – nó đang tồn tại ngay giữa đô thị này, được tái định hình bởi công nghệ, bởi bàn tay con người hôm nay, để tiếp tục sống. Những bức tượng bằng nhôm ấy không nặng nề như đồng nhưng lại đủ “nặng” về cảm xúc để dừng bước người đi.

Không gian công cộng như bảo tàng mở

Khi bước qua những tượng khổng lồ trên phố đi bộ, không ai được phát tờ rơi hay sơ đồ tham quan. Không một dòng giới thiệu cụ thể nào gắn lên tác phẩm. Không có “chỉ dẫn cảm xúc” nào như trong các gallery hiện đại. Và cũng không ai yêu cầu bạn phải “im lặng”.

Đó là một chiến lược thị giác đầy ẩn ý: để mỗi người tự tìm lấy câu trả lời. Đứa trẻ trèo lên bánh xích xe tăng. Người đàn ông già nhìn chăm chăm vào gương mặt tượng tạc bằng nhôm. Một cặp đôi selfie giữa bức tranh sơn mài khổng lồ. Mỗi người mang về một trải nghiệm khác nhau, tựa như ký ức không ai giống ai nhưng đều có quyền tồn tại.

Từ lâu, tượng đài trong không gian công cộng thường gắn với tính trang nghiêm, rập khuôn. Nhưng những gì triển lãm này mang đến lại đi ngược dòng. Không có một tượng đài cố định nào cả. Không cố nhồi nhét thông điệp, mà mở ra sự đa nghĩa. Không buộc ta phải nghiêm trang tưởng niệm, mà trao quyền tự do cảm nhận.

GreenMoss Leather và cam kết với ký ức dân tộc

Với GreenMoss – một thương hiệu chuyên cung cấp vật liệu da cao cấp cho ngành nội thất và thiết kế, việc tài trợ cho triển lãm này không phải là hành động PR thông thường. Đó là cách chúng tôi khẳng định: mỗi vật liệu đều có ký ức, và mỗi doanh nghiệp cũng có vai trò trong việc bảo tồn ký ức cộng đồng.

Nếu nhôm là chất liệu để kể chuyện lịch sử, thì da – với kết cấu, vết hằn và màu sắc của thời gian cũng là vật liệu gợi mở cho ký ức sống động. Bằng việc đồng hành cùng nghệ thuật đương đại, GreenMoss không chỉ tham gia vào thị trường thẩm mỹ, mà còn góp phần vào cuộc đối thoại văn hóa: về bản sắc, về giá trị sống và về cách ta nhìn về tương lai qua lăng kính quá khứ.

Một triển lãm, nhiều chiều suy ngẫm

Có người gọi đây là một “cuộc chiếm lĩnh không gian công cộng bằng nghệ thuật”. Có người cho rằng đó là “một nỗ lực làm sống lại ký ức dân tộc giữa lòng đô thị hiện đại”. Có người không hiểu gì, nhưng vẫn dừng lại thật lâu.

Dù theo cách nào, thì sự hiện diện của những khối tượng bằng nhôm, của cảm xúc lặng lẽ hay bùng nổ, của một không gian không được khoanh vùng… cũng đã làm nên điều mà ít cuộc triển lãm nào làm được: chuyển hóa không gian công cộng thành một bảo tàng ký ức sống.