Khi người trẻ dừng lại trước một khối tượng

Từ triển lãm “Bạch Đằng” nhìn lại vai trò của nghệ thuật công cộng trong việc đánh thức ý thức lịch sử và thẩm mỹ của thế hệ mới

Một sinh viên trẻ, chiếc ba lô còn đeo lệch một bên vai, đứng lặng lẽ trước khối điêu khắc dài gần 30 mét. Không selfie. Không livestream. Chỉ đứng nhìn. Và rồi viết một dòng trên mạng xã hội:

“Lần đầu tiên mình cảm thấy tự hào dân tộc đến thế.”

Giới trẻ không thờ ơ – họ chỉ chưa được mời gọi đúng cách

Trong nhiều năm, một trong những định kiến phổ biến là người trẻ “thờ ơ với lịch sử,” “lạnh nhạt với ký ức dân tộc,” hoặc “không còn quan tâm tới nghệ thuật giá trị.” Nhưng có lẽ, vấn đề nằm ở cách chúng ta mời họ bước vào đối thoại.

Triển lãm nghệ thuật sắp đặt “Từ chiến thắng Bạch Đằng đến đại thắng 30.04.1975” của hoạ sĩ Lê Hữu Hiếu đã cho thấy điều ngược lại: Khi nghệ thuật đặt đúng chỗ, đúng lúc – nó có thể chạm vào cảm xúc thế hệ trẻ cả khi tĩnh lặng.

Khối tượng không giảng giải – nó lặng lẽ nhắc nhở

Tác phẩm không có dòng chú thích dài dòng. Không có âm thanh dẫn truyện. Không có hình ảnh dễ hiểu để “like” hay “thả tim.” Nó chỉ là một khối điêu khắc – biểu đạt hình ảnh dòng người trong lịch sử – đứng giữa phố thị, như một cơn gió ngược chiều giữa trăm vạn sự kiện đô thị hiện đại.

Chính điều đó đã tạo ra khoảng trống. Mà trong khoảng trống ấy, người trẻ được tự mình đặt câu hỏi, tự lắp ghép lại các mảnh ký ức, và tự hình thành cảm nhận cá nhân về lịch sử. Không áp đặt.

Tại sao GreenMoss tài trợ một triển lãm “không quảng bá thương hiệu”?

Đây là câu hỏi được đặt ra nhiều lần: Một thương hiệu da bò Ý như GreenMoss – thường gắn với nội thất, thẩm mỹ cao cấp – thì liên quan gì tới nghệ thuật điêu khắc công cộng và lịch sử dân tộc?

Chúng tôi tin rằng:

“Không gian sống không chỉ là nội thất – mà là không khí văn hóa thấm vào từng góc phố, từng bức tường, từng điều chưa được nói thành lời.”

GreenMoss chọn tài trợ triển lãm này không để treo logo. Không để chiếm spotlight. Mà để tạo điều kiện gợi mở đối thoại sâu sắc – không chỉ với công chúng yêu nghệ thuật, mà với cả những người đi qua, tưởng chừng không liên quan.

Nghệ thuật công cộng: nơi người trẻ tự nhận lại lịch sử theo cách của mình

Trong suốt hai tuần diễn ra triển lãm, chúng tôi quan sát thấy nhiều người trẻ dừng lại. Không phải để chụp ảnh. Mà là để hiểu – hoặc đơn giản là để cảm.

• Một bạn sinh viên ngành thiết kế chia sẻ: “Tụi em học nhiều về kiến trúc hiện đại, nhưng lần đầu thấy tác phẩm khiến mình nghĩ đến lịch sử bằng chất liệu mới.”

• Một nhóm học sinh cấp 3 tự tổ chức buổi thuyết trình ngắn về khối tượng, ngay tại phố đi bộ.

• Một bạn sáng tạo nội dung TikTok, thay vì nhảy nhót, quay một video 1 phút chỉ ghi lại khối tượng dưới nhiều góc độ, không lồng tiếng – chỉ nhạc nền lặng.

Đó không phải là trào lưu. Đó là phản ứng tự nhiên – khi nghệ thuật không đánh giá họ, mà mời họ bước vào bằng sự tin tưởng.

Bản lĩnh thẩm mỹ bắt đầu từ việc dừng lại

Trong thời đại siêu tốc – nơi mọi thứ đều lướt, đều nhanh, đều cần “nội dung hấp dẫn” – thì việc dừng lại trước một khối tượng, hay chọn bước chậm qua vùng ký ức, là một hành vi đầy bản lĩnh. Nó không ồn ào, nhưng nó thay đổi cách một người trẻ cảm nhận thành phố mà họ đang sống.

Và chính điều đó, theo GreenMoss, mới là giá trị lớn nhất của một triển lãm nghệ thuật công cộng.

Hãy cứ tin vào người trẻ

Bài học rút ra từ triển lãm này không phải là “phải đầu tư thật lớn để tạo hiệu ứng.” Mà là: phải tin vào sự nhạy cảm thẩm mỹ của thế hệ mới. Phải tạo ra không gian để họ lắng nghe – không phải qua diễn thuyết, mà qua sự hiện diện của nghệ thuật chân thành.

GreenMoss tin rằng: Chúng ta không tạo ra người tiêu dùng tinh tế. Chúng ta chỉ có thể kiến tạo môi trường nơi sự tinh tế có cơ hội nảy nở.